تپه حسنلو
تپه باستانی حسنلو با قدمتی بیش از هفت هزار سال قبل از میلاد مسیح در نقده استان آذربایجان غربی قرار دارد و نمادی از تاریخ کهن ایران است. این تمدن در دوران پیش از تاریخ شکل گرفت و اوج اقتدار خود را در دوران تاریخی طی کرد و متاسفانه در آتش خصم دشمنان خود سوخت و به تلی از خاکستر تبدیل شد.
معروف‌ترین اثر باستانی یافت‌شده از این محل، جام زرین حسنلو است که حدود ۳۰۰۰ سال قدمت و ۹۵۰ گرم وزن دارد. منطقه تاریخی حسنلو در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی به شماره ۴۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
ساکنان اولیه تپه حسنلو احتمالا قوم مناعی (مانائی) بوده‌اند که تمدن وسیع و درخشانی از خود به یادگار گذاشته‌اند. از اشیای مکشوفه در این تپه چنین به نظر می‌رسد که آثار مفرغی آن‌ها کاملا قابل مقایسه با آثار مفرغی لرستان یعنی قوم کاسی است و شاید قرابتی بین این دو قوم موجود باشد.
از قوم مناعی و محل سکونت آن‌ها که سرزمین‌های جنوبی دریاچه ارومیه بوده، یادی در تورات شده است و قوم مناعی را قوم «مان» نیز گفته‌اند.
قلعه حسنلو طی تهاجم دشمن در هزاره اول پس از میلاد به‌طور ناگهانی طعمه ی حریق شد و بناهای آن به یکباره فرو ریخت. بقایای اجساد بسیاری از ساکنان شهر در حالی پیدا شد که بسیاری سرشان قطع یا ضربات سنگینی به سرشان وارد شده بود و برخی دست و پا نداشتند و دست‌کم یک نفر هم کاملا از وسط دو شقه شده بود. بررسی‌های باستان‌شناسان نشان داد، اکثر قربانیان زنان و کودکان و افراد مسن بودند که ظاهرا مهاجمان نمی‌توانستند آن‌ها را به‌عنوان برده به اسارت بگیرند. به همین دلیل، با بی‌رحمی تمام قتل عامشان کردند.
این محوط باستانی ضمن ارائه توالی فرهنگی دشت‌های سولدوز و اشنویه از اواسط دوره نوسنگی به بعد، به‌خاطر یافته‌ها و داشته‌های دوره‌های سوم، چهارم و پنجم خود، ملاک گا‌ه‌نگاری و طبقه‌بندی عصر آهن در بخش اعظمی از ایران به حساب می‌آید. علاوه بر این، تعداد و تنوع آثار مکشوفه از قبیل جام زرین، ساغر نقره، پلاکهای سینه، انواع اشیای سفالی و استخوانی و مفرغی و همچنین معماری خارق‌العاده، این محوطه را تبدیل به یک اثر منحصربه‌فرد کرده است.
در اثر کاوشهای صورت گرفته، بیش از ۱۴ هزار اثر باستانی از حسنلو به دست آمده که مهم‌ترین آن‌ها جام زرین حسنلو است که اسرار تمدن فاخری را به جهان معرفی کرده است. منطقه تاریخی حسنلو در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی به شماره ۴۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید
فاصله هتل جهانگردی ارومیه تا تپه حسنلو 83/9 کیلومتر - 1:06 دقیقه
استان: آذربایجان غربی
شهر: نقده
آدرس: استان آذربایجان غربی، ۹ کیلومتری شمال شرقی شهرستان نقده، بین روستاهای امین‌لو و حسنلو