دیوان استیفا نام دیگر عمارت دارایی است. بنایی که بر طبق کتیبه موجود بر سر درهای ورودی در سال 1316 هجری شمسی مقارن با حکومت رضاخان پهلوی درمیانه جنگ جهانی دوم ساخته شده است. ساختمانی سه طبقه که قبلا در میان یک باغ قرار داشته است اما متاسفانه امروز از باغ دارایی خبری نیست. باغی وسیع که دو حوض در دو طرف بنا قرار داشته و یک حلقه قنات آب مورد نیاز آن را تامین میکرده است. از دو حوض باغ، تنها یک حوض باقی مانده است. بنا در کنار چندین بنای دیگر همانند اداره قند و شکر، غله و دخانیات ساخته می شود که متاسفانه تنها عمارت دارایی در این میان باقی مانده است.

اهمیت بنای دارایی از آن روست که در دوره گذار از معماری قاجاری به معماری مدرن توسط یکی از سه معمار ارمنی مطرح آن روزهای ایران یعنی پل آبکار ساخته شده است. پل آبکار به همراه وارطان هوان سیان و گابریل گورکیان تاثیر به سزایی در نفوذ تکنیک های معماری نوین اروپایی به ایران داشته اند. بنا در نگاه اول معماری اروپایی اش را کاملا نمودار می کند. این بنا پر از پنجره هایی است که اطرافشان با آجرچینی های زیبا آراسته شده است. دور تا دور بنا نیز با سنگهای ازارهای پوشانده شده است. بنا از ابتدا جهت اداره امور مالیه ساخته میشود و پیشکاری به نام میرزا محمد علی مستوفی که وظیفه رتق و فتق امور زنجان را بر عهده داشته است به ریاست آن منصوب می شود.

بنا از نخستین بناهایی است که از آهن و سیمان در ساخت آن استفاده شده است و سنگ و آجر باقی مصالح سازنده آن هستند. عبور خیابان زینبیه سبب شد تا قسمتی از ورودی بنا و همچنین باغ دارایی از بین برود اما ساختمان دارایی بازسازی شده و اکنون به عنوان موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی مورد استفاده قرار می گیرد. در این موزه انواع ظروف مسی قدیمی و مس زنی های مدرن، ملیله کاری، چاروق دوزی، گلیم بافی، فرش بافی، چاقو و شمشیرهای قدیمی و انواع و اقسام صنایع دستی زنجان به نمایش گذاشته شده است.

فاصله جهانگردی زنجان تا موزه صنایع دستی 4/4 کیلومتر - 12 دقیقه

استان: زنجان شهر: زنجان
آدرس: زنجان، خیابان زینبیه, عمارت دارایی( موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی)

عمارت ذوالفقاری از جاهای دیدنی زنجان است و در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محله «دالان آلتی» در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده و اکنون محل نگهداری مردان نمکی است. مردان نمکی به پنج مومیایی طبیعی گفته می‌شود که در معدن نمک چهرآباد زنجان کشف شده‌اند.
عمارت ذوالفقاری واقع در مرکز بافت قدیمی زنجان، به سبک بناهای اواخر دوره‌ قاجار ساخته شده‌ است. سبک معماری این ساختمان را از بناهای گوتیک اروپایی الهام گرفته‌اند گرچه این بنای ارزشمند به‌رغم برخورداری از سبکی متاثر از الگوهای معماری غربی، سنت‌های معماری ایران قدیم را حفظ کرده است. این بنا به مساحت ۱,۱۷۶ متر مربع، در دو طبقه ساخته شده و در گذشته شامل حصار، سر در ورودی، حیاط و بخش مسکونی و اداری بوده است. طبقه همکف، بخش اداری و دفتری عمارت محسوب می‌شد و طبقه اول به بخش مسکونی اختصاص داشت. مصالح به کار رفته در بنا، خشت، آجر و سنگ و پوشش سقف خانه از نوع شیروانی است. این نوع پوشش در دوران پهلوی در خانه‌‌های زنجان بسیار رایج بود و پوشش سقف عمارت ذوالفقاری یکی از اولین نمونه‌های پوشش شیروانی در زنجان به‌حساب می‌‌آید. در بخش مرکزی سقف، نورگیر زیبایی تحت عنوان کلاه فرنگی تعبیه شده است. تزئینات بنا بسیار متنوع و چشمگیر بوده و شامل تزئینات فلزی، سنگی، آجری، گچی، چوبی و کاشی است. تمامی مجموعه، پوشش شیروانی دارد و در گذشته سر در ورودی زیبایی داشت که به دلیل عدم رسیدگی تخریب شد.

فاصله جهانگردی زنجان تا موزه مردان نمکی 4/2 کیلومتر - 11 دقیقه

استان: زنجان شهر: زنجان
آدرس: زنجان، سبزه میدان، خیابان زینبیه

این موزه که به موزه مردم شناسی زنجان نیز مشهور می باشد، در زمان های قدیم مکانی برای شستشو بوده که از حوضچه های زیادی تشکیل شده است و هرکدام از حوضچه ها برای مصارف خاصی هم چون شستن لباسها، شستن ظرف ها و آبکشی آن ها بوده است.
رختشویخانه زنجان توسط دو برادر به نام‌های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا ساخته شد و به‌طور عام‌المنفعه و شبانه‌روزی کار می‌کرد. زمین آن را علی‌ اکبر خان توفیقی، اولین شهردار وقت زنجان در سال ۱۳۰۷ از باقرخان امجد نظام به قمیت ۱۸۵ تومان خریداری کرد و به دستوری وی رختشویخانه ساخته شد. این محل قبل از احداث رختشویخانه با هرزآب‌های سطحی مملو و به بابا جامال چوقوری (گودال بابا جمال) معروف بود.

مجموعه تاریخی رختشویخانه در سال ۱۳۱۹ در دفتر اندیکاتور اداره ثبت اسناد و املاک زنجان به ثبت رسیده بود. ساخت رختشویخانه توسط برادران مشهدی ۱۵ ماه به طول انجامید. سنگ‌های این بنا از معدن سنگ روستای اژدهاتو استخراج و پس از حجاری توسط کاری‌های بلدیه (شهرداری) به محل بنا حمل شدند.
سبک و سیاق معماری رختشویخانه زنجان را می‌توان به شیوه اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نسبت داد. از نظر تشابه کاربری چنین بنایی در هیچ قسمتی از ایران به این شکل دیده نشده، ولی از نظر معماری با مسجد عباسقلی خان و دروازه ارگ قابل مقایسه‌ است. در ساخت این بنا از مصالحی چون سنگ، چوب و آجر استفاده کرده‌اند.

آب رختشویخانه زنجان از قنات قلعچه حاجی میربهاءالدین تأمین می‌شد. اجرای مخزن این رختشویخانه به روش قرقی بوده و آب‌بندی با ملاط ساروج تا ارتفاع دو متر در دیواره‌ها و كف انجام شده است. در منتهی الیه طاق‌ها و دیوار سمت جنوبی، پنجره‌ای را به‌منظور تبادل هوا تعبیه کرده‌اند كه در نوع خود قابل‌ توجه است. مخزن آب‌انبار در بازسازی‌های اخیر این مجموعه، به‌عنوان نمایشگاه تغییر كاربری داده شد.

فاصله جهانگردی زنجان تا رختشویخانه 4/5 کیلومتر - 13 دقیقه

استان: زنجان شهر: زنجان
آدرس: استان زنجان، زنجان، خیابان سعدی، کوچه فرهنگ