غار کتله خور
غار کتله خور یکی از زیباترین غارهای آهکی جهان است و از نظر قدمت، وسعت، تعداد طبقات و تنوع در تشكیل قندیل‌ها، از غارهای منحصربه‌فرد دنیا محسوب می‌شود. این غار قبل از سال ۱۳۰۰ کشف و ۳۰ سال بعد توسط سید اسدالله جمالی به ثبت رسید. مهم‌ترین و گسترده‌ترین بازدید از کتله خور که باعث شد بیشتر شناخته شود، به سال ۱۳۶۵ برمی‌گردد که تیمی متشکل از غارنوردان زبده، غار را کنکاش و نادیده‌های بسیاری را کشف کردند.
البته هنوز این غار مسیر‌های کشف نشده بسیاری دارد و انتهایی برای آن یافت نشده است. تا كنون حدود ۳۰ كیلومتر از غار كتله خور شناسایی و نقشه‌برداری ۲۲ كیلومتر از این محدوده انجام شده، ولی فقط یک مسیر ۱,۲۰۰ متری، آن هم در طبقه اول غار برای بازدید گردشگران مهیا شده است.
در بعضی از مناطق غربی ایران، به کوههای کم ارتفاع «کتله» می‌گویند و احتمالا وجه تسمیه غار نیز همین باشد که در یکی از این کوه‌ها قرار گرفته است و خورشید از پشت آن طلوع می‌کند و به‌جای «کتله خورشید» به آن «کتله خور» می‌گویند. مردمان محلی به این غار «کتل کوتول» می‌گویند.
در زبان ترکی «کتله» به معنی پستی و بلندی و ناهمواری‌های داخل غار و «خور» به معنی راحتی و آسانی است که به‌صورت کلی معنی پستی و بلندی‌های راحت و دنج را می‌دهد. «تپه خورشید» و «روستای بدون خورشید» نیز از دیگر معانی کتله خور هستند.
زمان شکل‌گیری غار کتله خور به دوران سوم زمین‌شناسی و حدود ۳۰ میلیون سال پیش بر می‌گردد. آب‌های زیرزمینی در سنگ‌های آهکی کوه ساقیزلو نفوذ کرده‌اند و به‌آرامی، آهک‌های درون سنگ‌ها و صخره‌ها را شسته‌اند و حفره‌هایی ایجاد کرده‌اند و غار کتله خور با شکل امروزی آن پدید آمده است.
اگرچه غار در حال حاضر بیشتر شکلی خاکی دارد؛ اما در مراحل اولیه تشکیل خود غاری آبی بوده است. تشکیل طبقات متعدد این غار باعث شده است که آب به طبقات زیرین نفوذ کند و کتله خور به غاری خشک تبدیل شود. هنوز در بخش‌هایی از غار، رودی جریان دارد که حاصل جریان آب‌های فرورو و شکل‌دهنده غار است.
فاصله جهانگردی زنجان تا غار کتله خور 143 کیلومتر - 2:21 دقیقه
استان: زنجان
شهر: گرماب
آدرس: استان زنجان، ۱۵۵ کیلومتری جنوب زنجان، نزدیکی گرماب